Beskidzkie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe

Funkcjonowanie Beskidzkiego WOPR w kadencji 2012-2017 związane było z wprowadzaniem w życie zapisów Ustawy o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych. Ukazała się ona wprawdzie 18.08.2011 r., czyli w poprzedniej kadencji, ale w praktyce zaczęła funkcjonować od 2012 r. Ustawa i rozporządzenia wykonawcze w sposób radykalny zmieniły zasady działania i organizowania wodnych służb ratowniczych, w tym prowadzenia szkoleń ratowników.

Zgodnie z Ustawą do organizowania, kierowania i koordynowania działań ratowniczych oraz udzielania pomocy i zapewnienia bezpieczeństwa osobom kąpiącym się, pływającym i uprawiającym sporty wodne uprawnione są podmioty, które uzyskały zgodę Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w postaci decyzji administracyjnej. W 2013 r. Beskidzkie WOPR wystąpiło z wnioskiem do Ministra o uzyskanie zgody na wykonywanie ratownictwa wodnego jako niezależny podmiot. Decyzję uzyskaliśmy 02.04.2014 r. Tak więc prawie całą kadencję działaliśmy samodzielnie jako podmiot uprawniony do wykonywania ratownictwa wodnego. Obecnie zgodę na wykonywanie ratownictwa wodnego posiada 118 podmiotów, wśród których są: przedsiębiorcy, spółki prawa handlowego, stowarzyszenia oraz fundacje.

Terenem działania Beskidzkiego WOPR jest obszar m. Bielska-Białej oraz powiatów bielskiego, cieszyńskiego i żywieckiego, a siedzibą władz miasto Bielsko-Biała.

W dn. 23.10.2013 r., na podstawie uchwały Zarządu Beskidzkiego WOPR, Oddział Powiatowy w Cieszynie został przyjęty jako jednostka terenowa do struktur Beskidzkiego WOPR.

Beskidzkie WOPR tworzy 777 członków zwyczajnych, wśród których kobiety stanowią 31,5%, a mężczyźni – 68,5%.

Najliczniejszą grupę wiekową tworzą osoby mające 21-30 lat (35,5%). Osoby w wieku do 20 lat stanowią 24,1% członków, w wieku 31-40 lat – 17,5%, w wieku 41-50 lat – 12,0%. Najmniej liczna jest grupa osób w wieku od 51 lat wzwyż (10,9%).

Wśród naszych członków: 184 osoby posiadają zgodne z Ustawą uprawnienia ratownika wodnego, 8 osób posiada uprawnienia ratownika wodnego i instruktora ratownictwa wodnego, 399 osób spełnia tylko niektóre wymagania zawarte w ustawowej definicji ratownika wodnego (ale po uzupełnieniu brakujących wymagań może uzyskać uprawnienie ratownika wodnego), natomiast 186 osób nie posiada obecnie kwalifikacji w kierunku ratownictwa wodnego.

Liczba członków naszej organizacji ulega pewnym wahaniom. Przyjmujemy nowych członków, ale też dokonujemy skreśleń z listy członków tych osób, które nie wywiązują się ze statutowych obowiązków członka Beskidzkiego WOPR, tj. opłacania składek członkowskich i pracy społecznej na rzecz organizacji.

Tematami, które zdominowały pracę Zarządu w kadencji 2012-2017 były:

1) podjęcie starań o uzyskanie statusu podmiotu uprawnionego do wykonywania ratownictwa wodnego poprzez:

przygotowanie wniosku do Ministra Spraw Wewnętrznych o wydanie zgody (decyzji) na prowadzenie działalności jako podmiot uprawniony do wykonywania ratownictwa wodnego,
podejmowanie działań w celu spełnienia warunków wymaganych przez ustawodawcę od podmiotów uprawnionych (dotyczyły one głównie zakupów środków transportu i łączności oraz innego sprzętu),
opracowanie regulaminów i programów szkoleń zgodnych z wytycznymi zawartymi w Rozporządzeniu MSW z dn. 21.06.2012 r.;

2) dostosowanie Beskidzkiego WOPR do wymogów Ustawy poprzez:

utrzymanie gotowości ratowniczej, tj. prowadzenie stałych dyżurów (całorocznych i całodobowych),
prowadzenie działań ratowniczych,
organizowanie i prowadzenie szkoleń ratowników wodnych,
utrzymanie gotowości operacyjnej sprzętu ratowniczego,
prowadzenie dokumentacji działań ratowniczych i wypadków.

Ważnym aspektem funkcjonowania Beskidzkiego WOPR jest również prowadzenie odpłatnej działalności statutowej.

Ma ona na celu: utrzymanie wyszkolonej kadry ratowników w ratownictwie wodnym i pozyskanie środków finansowych na prowadzenie działalności statutowej. W sezonie letnim liczba ratowników pracujących w Beskidzkim WOPR wynosi ponad 80 osób, a poza sezonem – około 40 osób.

Zadaniem naszych ratowników wodnych jest:

1) utrzymywanie gotowości do wykonywania ratownictwa wodnego na obszarze wód śródlądowych: miasta Bielska-Białej oraz powiatów bielskiego, cieszyńskiego i żywieckiego, w tym w szczególności patrolowanie Jezior Międzybrodzkiego i Żywieckiego;

2) wykonywanie usług ochrony ratowniczej na następujących pływalniach (w oparciu o umowy zawarte z gestorami obiektów):

kryta pływalnia „Aqua” w Bielsku-Białej, przy ul. Langiewicza 26,
kryta pływalnia „Troclik” w Bielsku-Białej, przy ul. Sosnkowskiego 14,
odkryta pływalnia „Start” w Bielsku-Białej, przy ul. Startowej 36,
odkryta pływalnia „Panorama” w Bielsku-Białej, przy ul. Konopnickiej 5,
kryta pływalnia „MOSiR” w Czechowicach-Dziedzicach, przy ul. Legionów 145,
odkryta pływalnia „Kąpielisko MOSiR” w Czechowicach-Dziedzicach, przy ul. Legionów 145,
odkryta pływalnia „Kąpielisko Miejskie” w Cieszynie, przy al. Jana Łyska 23,
kryta pływalnia w „DW Beskidy” w Wiśle, przy ul. Wypoczynkowej 10.

Beskidzkie WOPR do prowadzenia spraw administracyjnych posiada Biuro, które stanowi naszą siedzibę, a także miejsce spotkań, zebrań czy szkoleń. W Biurze zatrudnione są 3 osoby: dwoje referentów ds. administracyjnych oraz urzędujący Prezes. Łączny wymiar etatów dla tych osób nie przekracza dwóch.

Beskidzkie WOPR realizuje ratownictwo wodne poprzez utrzymywanie stanu gotowości i podejmowanie działań ratowniczych oraz prowadzenie stałych dyżurów ratowników wodnych. W tym celu nasza organizacja powołała Bazę Ratownictwa Wodnego nad Jeziorem Żywieckim, która stanowi centrum zarządzania sprzętem oraz zasobami ludzkimi w Beskidzkim WOPR. Baza znajduje się w Żywcu-Moszczanicy, przy ul. Królowej Jadwigi 167.

Do reagowania w stanach zagrożenia Beskidzkie WOPR posiada 3 Grupy Interwencyjne:

dla obszaru miasta Bielska-Białej i powiatu bielskiego,
dla obszaru powiatu żywieckiego,
dla obszaru powiatu cieszyńskiego.

Uczestnictwo w Grupach Interwencyjnych jest oparte o porozumienia dotyczące wykonywania działań woluntarystycznych.

W celu zapewnienia gotowości do wykonywania ratownictwa wodnego, na terenie Bazy przez całą dobę, w systemie zmianowym, dyżuruje jeden lub dwóch ratowników wodnych (dyspozytorów). Po otrzymaniu informacji o stanie zagrożenia, dyżurujący ratownik wodny powiadamia m.in. Koordynatora Grup Interwencyjnych Beskidzkiego WOPR i Prezesa Beskidzkiego WOPR. Osoby te za pomocą systemu powiadamiania uruchamiają i kierują Grupami Interwencyjnymi, które podejmują działania ratownicze.

Do współdziałania ze służbami podległymi Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji podczas akcji ratunkowych i ćwiczeń, Beskidzkie WOPR uzyskało zgodę na pracę w radiowej sieci współdziałania służb MSWiA na kanale radiowym B112. Z dniem 01.11.2014 r. nasze urządzenia przenośne i przewoźne zostały zaprogramowane do pracy na kanale B112. Do odbioru zgłoszeń ratunkowych dotyczących osób znajdujących się w stanie zagrożenia życia lub zdrowia na obszarach wodnych, Beskidzkie WOPR z dniem 01.03.2015 r. uruchomiło numer ratunkowy na wodą 604 900 300, do posiadania którego zobowiązane są podmioty uprawnione do wykonywania ratownictwa wodnego.

Nad Jeziorem Międzybrodzkim posiadamy Stanicę, która służy ochronie ratowniczej tego akwenu, a ponadto stanowi wsparcie pod względem sprzętu oraz zasobów ludzkich dla Bazy nad Jeziorem Żywieckim. Stanica znajduje się w Międzybrodziu Bialskim, przy ul. ks. Banasia. Na Stanicy nad Jeziorem Międzybrodzkim – zależnie od warunków pogodowych – od kwietnia do połowy października do r. 2015 całodobowo dyżurowała stała 4-osobowa załoga ratowników wodnych.

Niestety od 2016 r. – od kiedy nie otrzymujemy środków finansowych z samorządu Województwa Śląskiego – ratownicy nad Jeziorem Międzybrodzkim dyżurują tylko w weekendy i to bez stałego patrolowania jeziora. Znacznie ograniczona została też ilość patroli Jeziora Żywieckiego.

W kadencji 2012-2017 Beskidzkie WOPR zakupiło z dotacji z samorządu Województwa Śląskiego, z budżetu państwa – Wojewody Śląskiego i z własnych środków m.in.: 1 łódź motorową, 2 łodzie wiosłowe, 4 przyczepy podłodziowe, 5 samochodów (1 samochód sprzedano), 3 zestawy ratownictwa medycznego (torby R1), 1 defibrylator, 2 deski ortopedyczne, 15 radiotelefonów nasobnych, 1 terminal do powiadamiania Grup Interwencyjnych.

Dodatkowo na terenie Bazy Ratownictwa Wodnego:

zainstalowano domek holenderski zabudowany wiatą, w którym znajduje się pomieszczenie dyspozytora oraz zaplecze socjalne (2 sypialnie, mała łazienka z WC). Do domku doprowadzono wodę i podłączono go do kanalizacji.
wybudowano hangar na sprzęt ratunkowy: koła ratunkowe, rzutki, bojki, deski, kamizelki, silniki do łodzi, itp.

W okresie od stycznia 2013 r. do września 2017 r. Beskidzkie WOPR podjęło 537 działań ratowniczych, z tego: 115 – w 2013 r., 152 – w 2014 r., 135 – w 2015 r., 83 – w 2016 r., 52 – do końca września 2017 r. W tym samym okresie udzielono pomocy łącznie 816 osobom, nierzadko ratując ich życie i zdrowie. W rozbiciu na poszczególne lata były to: 203 osoby w 2013 r., 202 osoby w 2014 r., 187 osób w 2015 r., 119 osób w 2016 r. i 105 osób do końca września 2017 r. Analizując te dane można wyciągnąć wniosek, że od 2015 r. następuje spadek działań ratowniczych i osób, którym udzielono pomocy. Wynika to m.in. z braku dofinansowania naszej działalności z samorządu Województwa Śląskiego.

Ratownicy Beskidzkiego WOPR rokrocznie zabezpieczają kilkanaście imprez na wodach Jeziora Międzybrodzkiego i Jeziora Żywieckiego. Należą do nich:

regaty żeglarskie (m.in. o puchar Prezydenta Miasta Bielska-Białej, o puchar JM Rektora Politechniki Krakowskiej, o puchar JM Rektora Akademii Techniczno-Humanistycznej, Memoriał Adama Banaszka),
spływ kajakowy „Trzech Zapór”,
triathlony (m.in. „Żywiec Beskid Extreme Triathlon”, „Diablak Beskid Extreme Triathlon”),
zawody wędkarskie.

Co roku zabezpieczane są także skoki spadochronowe do wody na Jeziorze Żywieckim.

W świetle Rozporządzenia MSW z dn. 21.06.2012 r. organizowanie i prowadzenie szkoleń w zakresie ratownictwa wodnego jest wyłącznym uprawnieniem podmiotów uprawnionych do wykonywania ratownictwa wodnego. Odpowiedzialność za całość procesu szkoleniowego – od jego organizacji po realizację – ponosi podmiot uprawniony do wykonywania ratownictwa wodnego. Za dobór kadry prowadzącej szkolenie i komisji egzaminacyjnej odpowiedzialny jest kierownik podmiotu. Osobie, która złożyła egzamin z wynikiem pozytywnym, kierownik podmiotu uprawnionego wydaje zaświadczenie o ukończeniu szkolenia ratowników wodnych. Podmioty uprawnione mogą prowadzić dowolne inne szkolenia i kursy wewnątrzorganizacyjne, ale nie mogą one być utożsamiane ze szkoleniem ratowników wodnych.

W Beskidzkim WOPR szkolenia ratowników wodnych ukończyło: po 14 osób w 2014 i 2015 r., 11 osób w 2016 r. i 16 osób w 2017 r. W kadencji 2013-2017 odbywały się również kursy wewnątrzorganizacyjne na stopnie ratownicze, które łącznie ukończyły 163 osoby – głównie młodzież w wieku 14-17 lat, która nie może przystępować do szkoleń ratowników wodnych.

Nasze stowarzyszenie pomaga osobom, które kończą szkolenia ratowników wodnych, w uzyskaniu innych uprawnień przydatnych w ratownictwie wodnym (np. kursy motorowodne organizowane w Bazie na Jeziorem Żywieckim) oraz w odbyciu kursu Kwalifikowanej Pierwszej Pomocy. Są to warunki niezbędne do uzyskania uprawnienia ratownika wodnego, a tym samym do pracy tym zawodzie.

Beskidzkie WOPR, realizując zadania wskazane w Ustawie, prowadzi działalność profilaktyczną i edukacyjną dotyczącą bezpieczeństwa na obszarach wodnych. Corocznie organizowane są m.in.:

pogadanki i prezentacje podstawowego sprzętu ratowniczego w szkołach w Bielsku-Białej (maj-czerwiec),
zajęcia profilaktyczno-edukacyjne w szkołach na terenie Cieszyna (czerwiec),
pogadanki dla dzieci pt. „Bezpieczny wypoczynek nad wodą w okresie wakacji”, prowadzone wspólnie z policjantami i strażakami, na Stanicy w Międzybrodziu Bialskim (czerwiec),
pogadanki w przedszkolach i szkołach w powiecie żywieckim.

Stowarzyszenie nasze uczestniczyło i uczestniczy w imprezach promujących bezpieczne zachowanie nad wodą:

prelekcje, quiz, pokazy sprzętu ratowniczego oraz nauka pierwszej pomocy, prowadzone w Żywcu z okazji Dnia Dziecka wspólnie z Policją, Strażą Pożarną i ze Strażą Graniczną (czerwiec),
akcja „Azymut: Bezpieczne wakacje”, organizowana w CH „Auchan” w Bielsku-Białej, skierowana do dzieci i dorosłych (czerwiec-lipiec),
akcja pt. „ReAkcja za burtą”, organizowana w Ośrodku „Neptun” w Zarzeczu oraz na Jeziorze Żywieckim, obejmująca ćwiczenia i edukację z zakresu właściwego zachowania się załogi łodzi żaglowej w momencie jej wywrócenia, naukę podstaw pierwszej pomocy przedmedycznej (czerwiec-lipiec),
„Turniej Wiedzy o Bezpieczeństwie i Zdrowiu Przedszkolaka”, organizowany w Bielsku-Białej i obejmujący pogadanki prowadzone przez przedstawicieli różnych służb ratowniczych i mundurowych (listopad).

W ramach działalności popularyzującej umiejętność pływania Beskidzkie WOPR corocznie organizuje:

„Mistrzostwa Miasta Bielska-Białej w pływaniu Szkół Podstawowych i Gimnazjalnych” (czerwiec),
„Mistrzostwa Miasta Bielska-Białej w pływaniu Szkół Ponadgimnazjalnych” (kwiecień),
zajęcia bezpłatnej nauki pływania dla dzieci wraz z elementami wiedzy o bezpiecznym zachowaniu się nad wodą, odbywające się na pływalniach w Bielsku-Białej (czerwiec-wrzesień),
pokazy ratownictwa wodnego na odkrytych pływalniach „Start” i „Panorama” w Bielsku-Białej (maj-wrzesień).

W lipcu 2017 r. zostaliśmy zaproszeni do zorganizowania pokazu ratowniczego i prezentacji sprzętu ratowniczego dla harcerzy z ośrodka w Zarzeczu w ramach ogólnopolskiej akcji „Kręci mnie bezpieczeństwo… nad wodą”, która odbyła się w Bazie w Żywcu-Moszczanicy i została zorganizowana przez Wydział Zarządzania Kryzysowego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego. W akcji uczestniczyli również policjanci i operatorzy Centrum Powiadamiania Ratunkowego w Katowicach, a wśród zaproszonych gości znaleźli się m.in. Wojewoda Śląski i Wicewojewoda Śląski, lokalni parlamentarzyści i samorządowcy.

Beskidzkie WOPR regularnie realizuje ćwiczenia i szkolenia ratownicze, we współpracy i z udziałem: Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Ochotniczych Straży Pożarnych z terenu powiatu żywieckiego (Międzybrodzie Bialskie, Międzybrodzie Żywieckie) i powiatu bielskiego (Kaniów), Grupy Ratownictwa Wodnego PCK z Czechowic-Dziedzic.

W grudniu 2014 r. Beskidzkie WOPR dokonało u Komendanta Miejskiego PSP w Bielsku-Białej oraz u Komendantów Powiatowych PSP w Cieszynie i Żywcu, zgłoszenia gotowości do uczestniczenia w akcjach ratunkowych, w szczególności podczas powodzi i innych klęsk żywiołowych, w charakterze jednostki wspomagającej działania Straży Pożarnej.

Na podstawie porozumień zawartych w na przełomie 2013 i 2014 r. przyjęto zasady współdziałania Beskidzkiego WOPR i samorządów lokalnych (Powiat Bielski, Powiat Żywiecki, Miasto Cieszyn) w warunkach zagrożenia klęskami żywiołowymi. Dodatkowo stowarzyszenie nasze na bieżąco współpracuje z administracją rządową (Śląski Urząd Wojewódzki) i samorządową (Starostwa Powiatowe w Bielsku-Białej i w Żywcu, Urzędy Miasta w Bielsku-Białej, w Cieszynie i w Żywcu, Urząd Gminy Czernichów) w zakresie poprawy stanu bezpieczeństwa na obszarach wodnych.

Realizując ustawowy obowiązek ujawniania zagrożeń dotyczących bezpieczeństwa osób na obszarach wodnych i przekazywania informacji o zagrożeniach właściwej radzie gminy, Beskidzkie WOPR rokrocznie uczestniczy, wraz z przedstawicielami służb mundurowych w spotkaniach w Miejskim Centrum Zarządzania Kryzysowego w Cieszynie. Podczas wizji lokalnych są identyfikowane i zgłaszane do Rady Miasta zagrożenia w ww. zakresie.

Oparty na Ustawie o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych model finansowania zadań z zakresu ratownictwa wodnego opiera się przede wszystkim na środkach publicznych określonych w budżecie państwa w części , której dysponentami są wojewodowie. Dotacje przekazane przez wojewodów mogą być udzielane na: utrzymanie gotowości ratowniczej, prowadzenie działań ratowniczych, organizowanie i prowadzenie szkoleń ratowniczych, utrzymanie gotowości operacyjnej sprzętu ratowniczego, prowadzenie dokumentacji wypadków. W wyniku wygranych konkursów w latach 2015, 2016 i 2017 otrzymaliśmy środki od Wojewody Śląskiego w kwocie po około 55.000,00 zł na rok.

Dotacji celowych na zadania z zakresu ratownictwa wodnego mogą udzielać również jednostki samorządu terytorialnego, na terenie których jest wykonywane ratownictwo wodne. Beskidzkie WOPR od początku kadencji, jako specjalistyczne stowarzyszenie realizowało więc zadania publiczne w zakresie ratownictwa wodnego przede wszystkim z dotacji z samorządu Województwa Śląskiego, a także z lokalnych samorządów (Powiat Żywiecki, Miasto Bielsko-Biała, Miasto Żywiec, Gmina Czernichów).
Ww. przepis Ustawy nie ma jednak charakteru obligatoryjnego, bowiem to w gestii jednostki samorządu terytorialnego ustawodawca pozostawił decyzję, czy udzieli dotacji. Taki zapis w Ustawie spowodował, że w latach 2016 i 2017 nie otrzymaliśmy środków z samorządu Województwa Śląskiego (w poprzednich latach otrzymywaliśmy po 150.000,00 zł rocznie). Mimo dużych starań, wsparcia mediów, posłów, samorządów lokalnych nie udało się tych środków uzyskać. Dwa ostatnie lata oznaczały zatem dla naszego stowarzyszenia duże ograniczenia działalności na rzecz bezpieczeństwa na obszarach wodnych, szczególnie w zakresie profilaktycznych patroli Jezior Międzybrodzkiego i Żywieckiego.

Podsumowując należy pokreślić, że Zarząd Beskidzkiego WOPR w kadencji 2012-2017 realizował zadania statutowe oraz zadania wyznaczone przez nową Ustawę o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych. Kadencja ta była trudna z powodu nowych zasad funkcjonowania Beskidzkiego WOPR jako podmiotu uprawnionego do wykonywania ratownictwa wodnego oraz w związku brakiem dofinansowania działalności naszej organizacji z samorządu Województwa Śląskiego od 2016 r.

grudzień 2017 roku